رشد در انسان از زمان لقاح آغاز می شود وانسان زندگی خود را با نفوذ ۲۳ کروموزوم از اسپرم مرد که چیزی شبیه بچه قورباغه است به دیواره ی تخمک و در نتیجه رها سازی ۲۳ کروموزوم مادر در اثر شکسته شدن هسته ی درونی تخمک ، آغاز می کند . در واقع این حرکت اسپرم مرد به سوی لوله ی رحم و بارور کردن تخمک در راه رسیدن به رحم را لقاح گویند .

و همانا ما انسان را از نطفه ای مرکب و ممزوج خلق کردیم تا او را آزمایش کنیم ، پس شنوا و بینایش کردیم ، همانا راه را نیز به او نشان دادیم ،حال با خود اوست که سپاسگذاری نماید یا کفران نعمت . که اگر در راه راست قدم گذارد به سعادت می رسد و گر کفران نعمت کند ، منحرف می شود (سوره دهر/آیه . ۳ ).

رشد در انسان از زمان لقاح آغاز می شود وانسان زندگی خود را با نفوذ ۲۳ کروموزوم از اسپرم مرد که چیزی شبیه بچه قورباغه است به دیواره ی تخمک و در نتیجه رها سازی ۲۳ کروموزوم مادر در اثر شکسته شدن هسته ی درونی تخمک ، آغاز می کند . در واقع این حرکت اسپرم مرد به سوی لوله ی رحم و بارور کردن تخمک در راه رسیدن به رحم را لقاح گویند .

از این زمان است که رشد قبل از تولد در انسان تا پایان دوران بارداری به سه مر حله ی کلی تقسیم می شود ، که هر کدام از این مراحل ، مراحل جزعی بسیاری را درخود جای داده اند .

مراحل کلی رشد :

۱) مرحله ی تخمک

۲) مرحله ی رویان

۳)مرحله ی جنینی

مرحله ی تخمک :

این مرحله بین صفر تا بیست ویک روزطول می کشد و در آن ، رشد اول با تشکیل تخم آغاز می شود . روز دوم وسوم این مرحله شامل همان مراحل اولیه ی شکافتگی و روز چهارم وپنجم نیز مرحله ی بلاستوسیت است که به صورت مستقل آغاز می شود در واقع بلاستوسیت همان مرحله ای است که تخم بارور شده شروع به تقسیم شدن می کند و در همان تقسیم سلولی به سمت دیواره ی رحم حرکت می نماید در روز ششم بلاستوسیت به مرکز دیواره ی عصبی رحم که محل لانه گزینی تخمک لقاح یافته است می چسبد و طی چند روز توده ای که شامل سلول های بیرونی و درونی است را تشکیل می دهد . سلول های بیرونی این توده که با نام علمی تروفوبلاست معروف است در نهایت نقش پوشش حفاظتی و منبع تغذیه ی را بازی کرده و سلول های درونی نیز تبدیل به جنین می شوند ، به این ترتیب مرحله ی تخمک به پایان می رسد .

مرحله ی رویان :

مرحله ی رویان از هفته ی دوم تا پایان ماه دوم ادامه دارد و در این میان جنین رابطه ی خود را با مادر آغاز می کند و در رشد خود به صورت سه لایه ی مجزا تفکیک می شود که هر یک مسئول ساختن قسمتی از اندامها ی جنین می باشند .

الف) اکتودرم ( لایه ی خارجی (

ب ( مزودرم )لایه ی میانی (

پ ) آ ندودرم ) لایه ی درونی(

ـ اکتودرم (لایه ی خارجی ) : اکتودرم نهایتا۰۳۹; اندام های حواس پنجگانه ، ناخن ، مو ، پوست ، دندان ، غددپوستی و سیستم اعصاب را می سازد .

ـ مزودرم (لایه ی میانی ) :در این لایه دستگاههای وابسته به گردش خون ، دستگاه سیستم اسکلتی و عضلانی و دفع رشد می کنند .

ـ آندودرم ( لایه ی داخلی ) : دستگاه حاضمه ، گوارشی ، کبد ، شش ها ، نای و برخی دستگاههای وابسته به غدد مانند غدد تیرویید ، بزاغی ، تیموس ، انواع غدد داخلی و غیره نتیجه ی تکامل این لایه می باشد.

ـ مرحله ی جنینی : سومین دوره ی رشد پیش از تولد دوران جنینی است که ا ز پایان ماه دوم تا تولد ادامه دارد . و در این مدت دستگاه های مختلف بدن که از دوره های قبل ناقص مانده است به طور کامل رشد یافته تکامل می یابند و کم کم شروع به کار می کند .

دورا ن رشد قبل از تولد را می توانیم همچنین به سه دوره ی سه ماهه ی کلی نیز تقسیم کرد :

الف) دوره ی سه ماهه ی اول :

ـ ماه اول : در ماه اول تقسیم سلولی انجام شده و آرایش صفحه ی رویانی به سوی اندام های جدید رشد پیدا خواهد کرد ، این همان مرحله ای است که سه لایه ی سلول که شامل اکتودرم ، مزودرم وآندودرم است تشکیل شده و شروع به ساختن اندام های مختلف بدن می کنند .در پایان ما ه اول جنین یک چهارم اینچ می شود و دستها و پاهای نخستین جنین کم کم مشخص می شود .

ـ ماه دوم : اندازه ی جنین در حدود یک و یک دوم افزایش پیدا کرده ، رشد صورت ، گردن آغاز و ماهیچه ها و غضروف استخوانی نیز تشکیل شده و رشد می کند .

ـ ماه سوم : در این ماه سلول ها به تدریج شروع به ترشح یک ماده ی محرک مثل صفرا می کند که در درون روده ترشح می شود ، کلیه ها شروع به کار می کنند ، استخوان ها و ماهیچه ها رشد تکمیلی خود را دنبال می کنند و در پایان ماه سوم حرکات خود به خودی دست ها ساق پا و انگشتان ممکن می شود .

ب) دوره ی سه ماهه ی سوم :

ـ ماه چهارم : در ماه چهارم کم کم قسمت های پایین بدن مشخص می شود رشد این قسمت ها در این مرحله سریع تر از قسمت های دیگر بدن است ، از مشخصه ی این دوره درست شدن پشت بدن دست ها و پاها و پایان رشد انگشتان است و جنین شروع به پرتاب کردن دست به طرف بیرون می کند .

ـ ماه پنجم : رشد پوست به آخرین شکل خود می رسد غدد عرق چربی شکل پیدا می کند و فعالیت خود را آغاز می کند . همچنین در این ماه مو ظاهر شده ، فعالیت های بی اختیاری رخ می دهد و شکل جنین به پشت خم شده و چین می خورد .

ـ ماه ششم : پلک ها در این ماه باز و تکمه های چشایی بر روی زبان ظاهر می شوند .

دوره ی سه ماهه ی سوم :

ـ ماه هفتم : دستگاه های خود مختار ضروری بدن برای حیات در این زمان شروع به کار می کنند و حفاظ نیمکره های مغزی تقریبا مغز کاملی را می سازند .

ـ ماه هشتم نهم : در این ماه چربی به سرعت شکل گرفته چروک های روی پوست هموار و صاف می شوند رنگ قرمز پوست کمرنگ و جنین موقعیت خود را در داخل رحم مادر به صورت مختصر تغییر می دهد و فعالیت دستگاه های گوارشی جنین بالا میرود ضربان قلب جنین تند شده دستگاه مدفوع جنین کامل و پس از آن کودک در رحم مادر به صورت مستقل موجودیت پیدا می کند .

و در نهایت زندگی پیش از تولد کودک به پایان می رسد و کودک دور جدید زندگی خود را آغاز می کند .

ترجمه : آمنه دقیقی خداشهری/ کارشناس ارشد روانشناسی کودکان با نیازهای ویژه